Seçimlerin tarihini açıklayan Tokayev, bunun "tüm siyasi sistemi sıfırlamak" için bir fırsat olacağını söyledi. Yaptığı konuşmada, ülkenin ocak ayındaki olaylardan bu yana yaşadığı temel dönüşümlerin devamı niteliğindeki büyük siyasi, ekonomik ve sosyal reformlara yer verildi.
BAŞKANLIK BİR DÖNEMLE SINIRLANDIRILIYOR
Ülkenin Merkez Seçim Komisyonu, usulleri belirlemek için toplanırken, net olan bir şey var. 20 Kasım seçimlerini kazanacak adayın, cumhurbaşkanının görev süresini beş yıldan yedi yıla çıkarıldı. Seçilecek yeni liderin, ikinci kez seçilmesini yasaklayan yakın tarihli bir anayasal reformunun ardından yedi yıllık bir görev süresi olacak.
Tokayev, yaptığı açıklamada, mevcut devlet başkanı olarak seçim kampanyasının kesinlikle yasaların sınırları içinde yürütüleceğini, adil, açık ve yerel ve uluslararası gözlemcilerin geniş katılımıyla gerçekleştirileceğini vaat etti.
Kazak Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde kıdemli bir araştırmacı olan Gulmira Tukanova, yaklaşan seçimlerin yalnızca siyasi reformların tutarlı bir şekilde uygulanmasını değil, aynı zamanda “Kazak toplumunu konsolide etme ve bu zorlu süreçte iktidar kurumlarının güvenilirliğini yenileme fırsatı” olduğunu söyledi.
KRİZLERLE DOLU BAŞKANLIK DÖNEMİ
Tokayev'in başkanlığını şimdiye kadar olaylı olarak adlandırmak yetersiz kalır. 2019 yılında seçildikten sonra, Kazakistan'ın en büyük iki şehrinde binlerce kişinin oylamaya karşı çıkmak için sokaklara döküldü ve kanlı bir polis baskısını tetikledi. Göstericilerin öfkesi Tokayev'den çok, kendisi ve akrabaları için önemli pozisyonları korurken sadık gördüğü adamı bu role yerleştiren Nazarbayev’e yönelikti.
Kazakistan'ın başkenti, ardından Astana'nın Nazarbayev'in onuruna Nur-Sultan olarak yeniden adlandırılması önerisini ilk dile getiren, dönemin geçici cumhurbaşkanı Tokayev idi. Ancak iki adamın kampları arasındaki gerginlik söylentileri, Tokayev'in görevdeki ilk yılında, corona virüs pandemisinin patlak vermesi ve ülkenin güneyinde ölümcül etnik şiddetle dolu bir dönemle devam etti. Ocak ayında, Rusya’nın yardımıyla bastırılan ölümcül protestolarla beraber kriz daha da derinleşti.
RUSYA’YLA İLİŞKİLER GERGİN
Geçtiğimiz günlerde, Kazakistan'ın Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, ülkenin, Ukrayna'nın doğu bölgelerinin Rusya tarafından düzenlenen referandumlar yoluyla olası ilhakını tanımayacağı belirtildi. Bakanlık Sözcüsü Aibek Smadiyarov, "Referandumların düzenlenmesine gelince, Kazakistan, devletlerin toprak bütünlüğü, egemen denklikleri ve barış içinde bir arada yaşama ilkelerinden hareket ediyor" dedi.
‘RETORİĞİN ÖTESİNDE’
Carnegie Endowment Uluslararası Barış Vakfı Üyesi Temur Umarov, Tokayev'in demokratikleşme taahhüdünü bir retoriğin ötesinde görüyor. Umarov’a göre, Ukrayna'daki savaş, Tokayev'in, artık ne selefi Nazarbayev'e ne de Rusya'nın Putin'ine bağımlı olmayan, gerçekten bağımsız bir figür olarak kendisini yeniden keşfetmesini sağladı ve Tokayev, halkın yönetme yetkisini güvence altına alarak bu durumu sağlamlaştırmayı umuyor.
DERDİ BAŞKANLIK KOLTUĞU DEĞİL
Uzun süredir görevde olan Nursultan Nazarbayev'in halefi olan Tokayev, 2019'da göreve başladı. Şimdi, iktidardaki ilk döneminin bitiminden iki yıl önce, erken cumhurbaşkanlığı seçimi çağrısında bulundu. Mevcut görev süresinin sonuna kadar bekleyebilir ve ardından beş yıllık bir dönem için tekrar aday olabilirdi, ancak Tokayev, cumhurbaşkanlarını yedi yıllık tek bir görev süresiyle sınırlamayı önererek Kazakistan'ın siyaset dünyasını şok etti.
Siyaset uzmanı olan Daniyar Ashimbayev, Tokayev'in güçlü siyasi pozisyonuna dikkat çekerek, son haftalardaki kapsamlı uluslararası programını faktörlerden biri olarak gösterdi. Ashimbayev, “Bu yıl kendisini sert ve kararlı bir lider olarak gösterdi, geniş çaplı siyasi reformlar başlattı, bir anlamda eski Kazakistan'ın halefi değil, kazananı oldu ve Tokayev'in yurt içinde ciddi bir rakibi yok” dedi.
ADAYLAR İÇİN KRİTİK TARİH: 11 EKİM
Adayların belirlenmesi, Merkez Seçim Komisyonu’na göre 23 Eylül'de başlıyor ve 11 Ekim’de sona eriyor. Cumhurbaşkanlığı makamına aday olabilmek için adayın doğuştan Kazakistan vatandaşlığına sahip olması, son 15 yıldır Kazakistan'da yaşıyor olması, yüksek öğrenim görmüş olması, en az 40 yaşında olması ve kamu hizmetinde veya belirli pozisyonlarda en az beş yıllık çalışma deneyimine sahip olması gerekiyor.
