Emeklilikte Yaşa Takılanlarla ilgili yasanın çıkarılmasının ardından esnafın emekliliğiyle ilgili de prim düzenlemesi yapılacağı açıklandı. Esnafın emekliliği için gerekli gün sayısı 7200'e indirilerek SSK'lı çalışanlarla eşitlenecek. Esnafın gelirini de artıracak bu adımla emekliliği belirleyen son 1261 gün kuralı da değişecek. 1261 GÜN KURALI DEĞİŞİYOR Emekli aylığı hesaplamasında, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen 7 yıllık fiili hizmet (360x7= 2520 gün) süresi esas alınıyor. Bu kural sadece SSK'lıları değil bütün çalışanları ilgilendiriyor. Son yedi yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi statüde geçtiyse o şartlarda emekli olunuyor. Bu süre eşitse en son tabi olunan statüye göre aylık bağlanıyor. Diyelim ki, sigortalının hem BAĞ-KUR hem de SSK ödemesi varsa bu yedi yıllık dönemde en fazla primin yatırıldığı sigorta kolundan aylık bağlanıyor. Primler eşitse de son sigortalılığı hangi statüdense oradan emekli aylığı bağlanıyor. Esnafın prim yükünün düşmesiyle birlikte bu kural da ortadan kalkmış olacak. Hangi sigorta kolundan olursa olsun 7200 günü tamamlayan emekli olabilecek. Ayrıca Bağ-Kur'da 5400 gün olan kısmi emeklilik de SSK'lı çalışanlar için olduğu gibi 4500 güne inecek. Sabah Gazetesi'nden Hazal Ateş'in haberine göre esnafa prim reformunda merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle: Prim gün sayısının 7200'e düşürülmesine yönelik yasal düzenlemenin takvimi netleşti mi? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı küçük esnafın prim ödeme gün sayısını SGK'larla eşitleyecek modele ilişkin yasal çalışmanın altyapısını hazırladı. Seçimlerin ardından yasa teklifi Meclis'e sunulacak. Yasal düzenlemeyle SSK'lı ve Bağ-Kur'lu çalışan arasındaki 1800 gün (beş yıllık süre) farkı son bulacak. Yapılacak düzenlemeyle kısmi emeklilikte gerekli prim gün sayısı da değişir mi? Bugünkü sistemde SSK'lı olanlar 25 yıllık sigorta üresini tamamlayan, 60 yaşını dolduran 4500 gün primle yaşlılıktan (kısmi) emekli olabiliyor. BAĞ-KUR'lular ise en az 5400 gün prim ödemeleri durumunda kısmi emeklilik hakkı elde ediyor. Prim gün sayısının eşitlenmesiyle birlikte kısmi emeklilikteki bu ayırım da son bulacak. Küçük esnaf için de prim gün sayısı 4500'e düşecek. Prim düzenlemesiyle emeklilikte statü ayırımı da son bulacak mı? Mevcut sistemde sigortalının son 7 yıllık (2530 gün) fili hizmet süresi dikkate alınıyor. Bu sürenin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi statüde (SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı) geçtiyse o şartlarda emekli olunuyor. Bu kural bütün çalışanları ilgilendiriyor. Örneğin sigortalı hem Bağ- Kur hem SSK'lı olarak çalıştıysa aylığı en fazla çalıştığı statüden bağlanıyor. Örneğin, isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur yerine SSK'dan hem erken emeklilik hem de yüksek aylık imkânı veriyor. Yeni düzenlemeyle 3.5 yıl (1261 gün) kuralı sona erecek. Az primle, yüksek emekli aylığı alma avantajı doğacak. 1 Ekim 2008 sonrası için de aynı durum söz konusu mu? 2008 yılında yapılan düzenlemeyle 7 yıl kuralı kaldırıldı. Kişiler primlerini BAĞ-KUR'dan SGK'ya aktarabilecek koşulları sağlaması halinde gün farkından yararlanarak erken emekli olabilir. Bu tarihte yapılan düzenlemelerle sosyal güvenlik uygulamalarında değişikliğe gidildi. Bu tarihten sonra ilk defa sigortalı olanlar için son 7 yıl sigorta primi değil çalışma yaşamının tamamında ödenen sigorta primlerine bakılarak en fazla hangi statüde prim yatırıldıysa emekli şartları o sigorta koluna göre belirleniyor. Emeklilik başvurusunda hizmet birleştirmesi zorunlu mu? Zorunlu bir uygulama değildir. Yargıtay, hizmetlerin birleştirilmesinin zorunlu olmadığı, kişinin menfaatlerine göre istek ve iradesine bağlı olduğunu görüşünde. Yargıtay'a göre, bazı sosyal güvenlik kurumlarında geçen hizmet süreleri toplamının tek başına aylık bağlanmasına yeterli olması durumunda, diğer kurumlarda geçen hizmetlerin birleştirilmesinde "sigortalının ya da hak sahibinin iradesinin de bu yönde olması koşuluyla" zorunluluk bulunmuyor. Birden fazla kurumda yapılan çalışmaların birleştirilmesi hizmet puanını artırır, kademe, dereceyi, prim kesintilerini etkilemez. Hem SSK hem Bağ-Kur'lu çalıştım. Hizmet sürem eşit emekli aylığım hangi statüden bağlanacak? 1 Ekim 2008 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlar çalışma hayatı boyunca en fazla hizmetinin bulunduğu statüden emekliliğe hak kazanıyor. Bu tarihten önce sigorta girişi olanlar son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla statüden, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüden bağlanır. Emekli aylığı alınacak zam ve ikramiyeler de ona göre hesaplanır. EYT'liler emekli aylığına dikkat! Maaşı yanlış bağlanan EYT’li ne yapacak? Emeklilikte Yaşa Takılanlar kanunu kapsamında hemen emekli olabilecek kişilerin sayısı 2.2 milyon olarak açıklandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, bunlardan yaklaşık 1.8 milyon kişinin emeklilik başvurusu yaptığını, koşulları sağlamış olmasına rağmen 400 bin kişinin emeklilik başvurusunda bulunmadığını söyledi. Başvuranlardan yaklaşık 1 milyon kişiye emekli aylığının bağlandığını belirten Bilgin, “Normal zamanda ayda ortalama 35-40 bin kişiye emekli maaşı bağlanırken şimdi iki ayda yaklaşık 1 milyon kişiye bağladık. Bu, bizim çalışanlarımızın, SGK personelinin tamamen özverileri ile ilgili bir şeydir. EYT’lilere maaş bağlamak için cumartesi – pazar demeden çalışan arkadaşlarımızı kutluyorum” dedi. SGK 2022 yılının tamamında 302 bin 102 SSK’lı, 40 bin 443 BAĞ-KUR’lu ve 27 bin 514 Emekli Sandığı iştirakçisinin emeklilik işlemini gerçekleştirdi, ayrıca 11 bin dolayında kişiye de malullük aylığı bağladı. Geçen yılın tamamında 381 bin kişiye emekli aylığı bağlanırken, emeklilik başvurusu yapan 1.8 milyon EYT’liden 1 milyonuna 2 ay içerisinde aylık bağlandı. Kalan 800 bin kişinin aylık bağlama işleminin de kısa sürede tamamlanması bekleniyor. EYT'LİLERE HATALI AYLIK BAĞLAMA RİSKİ ARTTI SGK’da emekli aylığı bağlama işlemleri uzman personel eliyle yürütülüyor. EYT’lilerin işlemlerini hızlandırmak amacıyla uzman olmayan personel de hızlandırılmış eğitimden geçirilerek aylık bağlama işinde görevlendirildi. Emekli aylığı bağlama işlemlerinde normal zamanda da çeşitli sebeplerle hatalar yaşanabiliyor. Sürecin hızlandırılması nedeniyle EYT’lilere hatalı aylık bağlama riski daha da arttı. EMEKLİ AYLIĞI MİKTARI YANLIŞ HESAPLANIRSA NE OLACAK? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç'ın yazısına göre, bazı hizmetlerin sonradan tespit edilmesi, başka kişilere ait hizmetlerin karışması, aylığın hesaplanmasına esas gün ve kazanç bilgilerinin veya diğer bilgilerin aylık bağlama programlarına yanlış girilmesi gibi sebeplerle aylık miktarı yanlış hesaplanabiliyor. Bu durumun sonradan tespit edilmesi halinde emeklilik dilekçesi verilen tarih itibarıyla emekli aylığı yeniden hesaplanarak düzeltiliyor. Hesaplanan yeni aylık eski aylıktan yüksekse, başlangıç tarihinden itibaren hesaplanan farklar emekliye ödeniyor. Hesaplanan yeni aylık eski aylıktan düşükse, öncelikle hatanın vatandaştan mı SGK’dan mı kaynaklandığına bakılıyor. Fazla ödemenin vatandaşın kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanması durumunda geriye doğru 10 yıl süreyle fazla ödenen tutarlar geri alınıyor. Fazla ödeme SGK’nın hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa geriye doğru 5 yıllık dönemde yapılan fazla ödemeler tahsil ediliyor. Fazla ödeme konusunda vatandaşın kusuru genellikle sahte sigortalılık nedeniyle ortaya çıkıyor. Fiilen çalışmadığı halde bir işyerinden sigortalı gösterildiği sonradan tespit edilen kişilerin bu çalışmaları geçersiz sayıldığı için emekli aylığı azaltılabildiği gibi iptal de edilebiliyor. EMEKLİ AYLIĞI YANLIŞ BAĞLANAN EYT’Lİ NE YAPMALI? SGK’nın hatasından dolayı emekli aylığı yanlış bağlananların herhangi bir hak kaybı söz konusu olmuyor. Hatalı işlem düzeltilerek, emeklilik dilekçesi verilen tarihten itibaren hesaplanan aylık farkı emekliye ödeniyor. Emekli aylığı yanlış bağlanan EYT’liler bağlı bulundukları sosyal güvenlik il müdürlüklerine dilekçe ile başvurabilirler. Özellikle emeklilik başvurusu yapmadan önce e-Devlet’te maaş robotunda gördükleri tutar ile bağlanan emekli aylığı arasında fark bulunan EYT'liler, emekli aylıklarının yeniden hesaplanmasını talep edebilirler. Sosyal Güvenlik Kurumu, emekli aylığı bağlanan vatandaşları ayrıntılı bir şekilde bilgilendiriyor. Hizmet dökümleri kontrol edilerek, varsa eksik hizmetlerin (prim günlerinin) de dikkate alınması için dilekçe verilmelidir. EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞININ ALTINDA AYLIK ALANLAR DA HATA VARSA İTİRAZ ETMELİ Bu yıl çıkartılan kanun uyarınca, emekli aylığı 7.500 liranın altında olanların aylığı Hazinece 7.500 liraya tamamlanıyor. Emekli aylıkları ocak ve temmuz aylarında 6 ayda bir artırılırken, öncelikle kök aylıkları artırılıyor. Enflasyon farkı hesaplanan kök aylık, şu an için 7.500 lira olan limitin altında kalırsa, aradaki fark Hazine tarafından karşılanarak emekliye 7.500 lira ödeniyor. Örneğin, bağlanan kök aylığı 6.100 lira olan ancak 7.500 lira ödenen bir kişinin durumunu ele alalım. Bu yıl ocak – haziran döneminde enflasyon yüzde 30 olursa, bu emeklinin 6.100 lira olan kök aylığı yüzde 30 artışla 7.930 liraya çıkacağı için temmuz ayından itibaren 7.500 lira yerine 7.930 lira aylık alacak. Bu kişinin kök aylığı 6.100 lira yerine yanlışlıkla 5.000 lira olarak hesaplanırsa yüzde 30 enflasyon farkı bu kez 5.000 lira için hesaplanacak. Hesaplanan tutar 6.500 lira olacağı için bu emekli temmuzdan sonra da 7.500 lira aylık almaya devam edecek. Söz konusu EYT’li “Kök aylığım 6.100 lira de olsa 5.000 lira de olsa fark etmez, nasıl olsa 7.500 lira ödeniyor” diye düşünmemeli, itirazını yapmalı. Çünkü, son bir yıl içinde en düşük emekli aylığı her ne kadar peş peşe önce 3.500 liradan 5.500 liraya, sonra da 7.500 liraya yükseltildi ise de her zaman bu şekilde artırılmayabilir. O nedenle en düşük emekli aylığının altında aylık alan EYT’liler de aylıklarında bir hata varsa dilekçe vermeyi ihmal etmemelidir. (halktv.com.tr)