Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala'nın serbest bırakılması için çağrıda bulunan, aralarında ABD, Almanya ve Fransa'nın da bulunduğu 10 ülkenin büyükelçilerinin "istenmeyen kişi" ilan edileceğini açıklaması kamuoyunda tepkilere neden oldu.
AK Parti hükümetinin ilk Dışişleri Bakanı ve partinin kurucularından Yaşar Yakış, diplomatların ‘persona non grata’ ilan edileceğine yönelik söylemler hakkında Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
'SAVAŞTAN BİR ÖNCEKİ AŞAMA'
Erdoğan'ın açıklaması için "Cumhurbaşkanı düzeyinde söylenmemesi gereken bir söz" ifadelerini kullanan Yakış, büyükelçilerin sınır dışı edilmesi durumunda yaşanacaklara ilişkin dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
Yakış devamında, “'Persona non grata' ilanı bir ülkeye savaş açmaktan bir önceki aşama sayılır” değerlendirmesinde bulundu. AKP kurucu üyesi Yakış, Dışişleri Bakanı’nın yapması gereken nedir sorusunu “Susmak” şeklinde yanıtladı.
Eski Dışişleri Bakanı Yakış’a sorduğumuz sorular ve aldığımız yanıtlar şu şekilde:
BU TÜR İŞLERİ DİPLOMATLARA BIRAKMALI
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Kavala açıklamasına imza koyan 10 ülke büyükelçisini "istenmeyen adam" ilan etme talimatını nasıl yorumlarsınız?
Bence, verilmemesi gereken bir talimat, söylenmemesi gereken bir sözdü... Cumhurbaşkanı düzeyinde söylenmemesi gerekirdi. Bu tür işleri diplomatlara bırakmalı ve meselenin nasıl formüle edileceğini onlar belirlemeli. Dünyada genel teamüller neyse onlara uymak gerekir.
MISIR ÖRNEĞİ...
Büyükelçilerin sınır dışı edilmesi durumunda Türkiye’yi neler bekliyor?
Büyükelçinin sınırdışı edilmesi veya “persona non grata” ilan edilmesi, bir ülkeye savaş açmaktan bir önceki aşama sayılır. Bu durumda rakip devlet de size karşı bu çerçevede tedbirler alır. Nasıl Mısır’la diplomatik ilişkileri kestik, büyükelçileri geri çektiysek; ondan yıllar sonra da adeta Mısır’a yalvar yakar olduysak, ileride de aynı şekilde şu anda söz konusu edilen 10 ülkeyle de bu duruma düşme riski var.
ULUSLARARASI İLİŞKİLER BİLEK GÜREŞİDİR
Büyükelçilerin Osman Kavala açıklamasına gelecek olursak, böyle bir yetkileri var mı?
Büyükelçilerin böyle bir şey yapmamaları daha iyi olurdu. Ama uluslararası ilişkiler bir bilek güreşidir; kim kimin kolunu bükerse... Türkiye, şu anda bu 10 ülkenin bileğini bükebilecek konumda değil. Onun için bu dalaşmadan Türkiye’nin daha fazla zararlı çıkma ihtimali var.'
'BİZE ZARAR VERECEK BİR GELİŞME'
Türkiye tarihinde daha önce bu kadar büyük bir büyükelçi krizi yaşanmış mıydı?
Kıbrıs olayları sırasında Yunanistan ile zaman zaman olmuştu ama böyle sebepsiz yere değil. Orada Kıbrıs Barış Harekâtı'nı gerçekleştirmiştik. Bunun üzerine Türkiye ile Yunanistan arasında buna benzer durum ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla, durum şimdiki gibi değildi. Yunanistan’la aramızdaki gerilim çok daha ciddi bir sebepten ötürüydü. Şu anda yaptığımız bize zarar verecek bir gelişmedir, inşallah bu zarardan dönülür de daha fazla ileriye götürmeyip bu iş bir şekilde tatlıya bağlanır. Eğer bu iş diplomatlara bırakılırsa, diplomatlar bu durum için bir formül bulabilirler.
Dışişleri Bakanı’nın şu anda yapması gereken nedir? Siz de eski bir Dışişleri Bakanı olarak bu soruyu nasıl yanıtlarsınız?
Susmak veya bu işi profesyonellere bırakmak. Profesyoneller oturup kendi başlarına bu işi nasıl çözeceklerini bilir, bir çıkış yolu bulabilirler.
