TBMM’ye bağlı olarak, Türkiye Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç başkanlığında faaliyetlerini sürdüren Kamu Denetçiliği Kurumu ( Ombudsmanlık-KDK), ekonomik krize giren vatandaşın dert kapısı oldu. Vatandaş şikayetlerini ele alarak, altı ay içinde sonuçlandıran ve kurumlara bağlayıcı tavsiye kararı alan KDK’ya, 2020 yılında 90 bin 209 rekor başvuru yapıldı. 8 YILIN ŞİKAYET REKORU KIRILDI ANKA Haber Ajansı’ndan Mehtap Belen’in haberine göre, KDK tarafından yayınlanan 2020 raporu vatandaşın içine düştüğü ekonomik dar boğaza ilişkin çarpıcı verileri ortaya koydu. Rapora göre, kurulduğu 8 yıllık süreçte toplam 170 bin 744 şikayet başvurusu yapılan KDK’ya, pandemi sürecinin de etkisiyle sadece 2020 yılında 90 bin 209 başvuru yapıldı. 2020 yılında yapılan başvurular ile 2019 yılında yapılan başvuru sayısı kıyaslandığında ise yaklaşık yüzde 330,22’lik rekor bir artış olduğu gözlendi. VATANDAŞI HAKLI BULAN TAVSİYE KARARLARINDA YÜZDE 7821.86 ARTIŞ KDK’nın, vatandaşları haklı bularak kurumlara 2020 yılında toplam 68.832 tavsiye kararı verdiğinin açıklandığı raporda, 2020 yılında tavsiye kararlarında yüzde 7821,86 oranında büyük bir artış olduğunun altı çizilerek, şu tespitlere yer verildi: “Kurumumuzun tanınırlığı ve bilinirliğinin artması ile birlikte Kurumumuza yapılan nitelikli başvuru sayısı da artmıştır. Nitelikli başvuru sayısındaki bu artış verilen tavsiye kararlarına da yansıyarak tavsiye karar sayılarımızı artırmıştır. Nitekim 2013-2017 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde Kurumumuzca toplam 792 adet tavsiye kararı verilmişken, 2018 yılında 5 yılın toplamından daha çok tavsiye kararı verilerek verilen tavsiye kararı sayısı 946 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında da verilen tavsiye kararı sayısında ciddi bir artış olmuş ve bu sayı 1.270’e ulaşmıştır. 2020 yılına bakıldığında ise 68.128 adet tavsiye, 704 adet kısmen tavsiye kısmen ret olmak üzere toplam 68.832 adet tavsiye yönünde karar verilmiş olup, geçen yılla karşılaştırıldığında tavsiye kararlarımız yüzde 7821,86’lık çok büyük bir artış yakalarken; kısmen tavsiye kısmen ret kararlarımız ise yüzde 71,71 oranında artmış. Bu kapsamda Kurumumuz tavsiye kararlarına uyum oranı 2013 yılında yüzde 20’lerde iken; 2017 yılında yüzde 65’e, 2018 yılında yüzde 70’e, 2019 yılında ise yüzde 75’e yükselmiştir. 2020 yılında ise bu oran yüzde 76,38’e ulaşmıştır.” BANKALAR KREDİ MUSLUKLARINI KAPATINCA VATANDAŞ KDK’YA KOŞTU KDK’ya yapılan şikayet başvuruları bankaların vatandaşa kredi musluklarını kapattığı gerçeğini de ortaya koydu. KDK, 2020 yılında toplam 90.209 adet şikâyet başvurusunun, 70.440’ının salgın kapsamında verilen temel destek kredilerine ilişkin başvurular olduğunu belirterek, 19.769’unun ise diğer alanlarda gelen şikâyet başvurularının oluşturduğunu bildirdi. KDK 2020 Raporu’nda, “Kurumumuza bankacılık işlemleri kapsamında yapılan 70.440 adet başvurunun 70.187 adedi (yüzde 99,64’ü) incelenmiş olup, 67.281 adet başvuru hakkında tavsiye kararı, 2.906 adet başvuru hakkında ise incelenemezlik kararı verilmiştir. 253 adet başvurunun ise yasal inceleme süreci devam etmektedir” denildi. KDK’DAN BANKALARA DERS GİBİ UYARI Vatandaşlar tarafından yapılan şikayet başvurularının büyük bölümü bankalara ilişkin olunca KDK tarafından kamu yararına dikkat çekilerek, bankalara ders gibi şu uyarılarda bulunuldu: “Salgın döneminde Kurumumuza bankacılık işlemleri hakkında yapılan başvurularda yaşanan olağanüstü artış bilhassa bu şikâyetlere ilişkin işlemler için özel bir inceleme ve araştırma usulü belirlenmesini zorunlu kılmıştır. Bu çerçevede; yaşanılan koronavirüs salgını döneminin olumsuz ekonomik etkilerinin azaltılması amacıyla alınan bankacılık işlemleri tedbirlerinin uygulanmasından doğan sorunlarla ilgili, Kurumumuza ulaşan şikâyet başvuruları ile ilgili işlemler doğrudan Kamu Başdenetçiliği Makamı bünyesinde gerçekleştirilmiş ve şikâyetler doğrudan Başdenetçilik tarafından incelenerek sonuçlandırılmıştır. KDK’DAN DEV BANKALARA TAVSİYE KARARI Kurumumuzca yapılan başvuruların incelenmesi ve değerlendirilmesi neticesinde; kamu bankalarına muhatap başvurulardaki hususların, olağanüstü koşulların gerektirdiği anlayışla ve kamusal katkının gerekleriyle ele alınarak anayasal bir ilke konumundaki sosyal devlet ilkesinin tam bir surette hayata geçirilmesi, kamu otoriteleri tarafından kamu bankalarına ekonomik şartlarda yaşanan olumsuzlukların giderilmesi kapsamında verilen vazifelerin toplumda yaratılan güven de dikkate alınarak özenle yerine getirilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır. SOSYAL DEVLET İLKESİ HATIRLATILDI Bu bağlamda, COVID-19 salgını sebebiyle ekonomide yaşanan olumsuzlukların giderilmesi için alınan tedbirler kapsamında, iktisadi düzenin devamlılığının sağlanmasındaki kamu yararı gözetilerek ve sosyal devlet ilkesinin söz konusu olağanüstü şartlarda gerektirdiği öncelikler dikkate alınarak anılan tedbirlerin uygulamasında yaşanan sorunların giderilmesi ve başvuruya konu taleplerin bu yaklaşımla yeniden değerlendirilmesi yönünde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Anonim Şirketi, Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı ve Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketine tavsiyede bulunulmuştur. ” ŞİKAYETLERİN YÜZDE 80.20’Sİ EKONOMİ, MALİYE VE VERGİ ALANLARINDA YAPILDI Raporda, 2020 yılında yapılan şikâyet başvuruları konu bazlı değerlendirildiğinde en fazla başvurunun yüzde 80,28 ile ekonomi, maliye ve vergi alanında yapıldığının altı çizilirken, bunu yüzde 4,10 ile kamu personel rejimi, yüzde 3,36 ile adalet, milli savunma ve güvenlik, yüzde 2,01 ile eğitim-öğretim, gençlik ve spor alanlarının takip ettiği bildirildi. Ekonomi, maliye ve vergi alanlarında şikayet oranlarındaki bir yıllık artışın yüzde 4518,49 olması dikkat çekti. KDK raporunda, “Ekonomi, maliye ve vergi alanında yaşanan çok ciddi artışta salgın döneminde Kurumumuza temel destek kredi talepleri hakkında yapılan başvurular etkili olmuştur” tespitine yer verildi. 2020 yılında KDK’ya yapılan toplam 90.209 adet şikâyet başvurusu idareler bazında değerlendirildiğinde en fazla başvuru yüzde 76,25’lik oranla banka ve finansa kuruluşlarına yönelik gerçekleşirken, bunu yüzde 2,42 ile Adalet Bakanlığı, yüzde 2,22 ile Mahalli İdareler, yüzde 2,06 ile de Üniversite ve Fakülteler, yüzde 1,91 ile Sağlık Bakanlığı ve yüzde 1,40 ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve yüzde 1,26 ile de Milli Eğitim Bakanlığına yönelik şikâyetler takip etti. MARMARA BÖLGESİ İLE ÜÇ BÜYÜK ŞEHİR ŞİKAYET REKORU KIRDI Başvurular bölgelere göre değerlendirildiğinde ise en fazla şikayet başvurusu yüzde 31,34 ile Marmara Bölgesinden yapılırken; bunu yüzde 17,24 ile İç Anadolu Bölgesi, yüzde 14,16 ile Akdeniz Bölgesi ve yüzde 13,82 ile Ege Bölgesi izledi. 2020 yılında başvuruların en fazla yapıldığı iller olarak, yüzde 19,14 ile İstanbul, yüzde 8,54 ile Ankara ve yüzde 5,54 ile İzmir olarak açıklandı.