Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın salı günü duyurduğu ve TOKİ eliyle yapılacak olan ‘sosyal konut’ projesi tartışılmaya devam ediyor. Seçimlere yaklaşırken yapılan bu hamle, iktidar ve kontrolündeki medya organları tarafından ‘ev sahibi olmayı kolaylaştıracak bir proje’ olarak sunuluyor. Fakat planda, özellikle projeye dahil olarak ev almak isteyenlerin gözden kaçırmaması gereken hayati detaylar mevcut. FİYATIN UCU AÇIK BirGün'de yer alan habere göre, örneğin Cumhurbaşkanı Erdoğan projeyi duyurduğu konuşmasında, 2+1 evlerin 608 bin, 3+1 evlerin ise 850 bin liradan başlayan fiyatlarla satılacağını söylemiş ancak ortalama fiyatın ne olacağını ve fiyatların nereye kadar ulaşacağını belirtmemişti. Bu konudaki soru işaretini TOKİ Başkanı Ömer Bulut giderdi. Bulut, CNN Türk kanalına yaptığı açıklamada, büyükşehirlerde fiyatın çok daha farklı olduğunu söyleyerek, “Orada 2+1 konutun en küçük olanın fiyatın 780 bin lira civarında” ifadelerini kullandı. Yani büyükşehirlerde 780 bin liranın, başlangıç fiyatı olduğunu unutmamak gerek. 3+1 evlerde ise tahmin edilebileceği gibi fiyat daha da yukarıda olacak. Tabii bir de bunun taksit boyutu var ki onu aşağıda açacağız. EVLERİ SİZ SEÇMEYECEKSİNİZ TOKİ’nin sitesinde başvuruların nasıl yapılacağına ilişkin de önceden duyurulmayan önemli bir bilgi yer alıyor. Buna göre başvurular, konut tipi ayrımı olmadan yapılacak. Bu 2+1 ya da 3+1 evler arasında seçim yapamayacağınız anlamına geliyor. TOKİ konut tiplerinin, ihale yapıldıktan sonra gerçekleşecek ‘konut belirleme kurası’ ile belirleneceğini vurguladı. ÖZEL KATEGORİDE DEĞİLSENİZ, YÜZDE 50’SİNE ADAYSINIZ Eğer özel kontenjanlarda değilseniz, konutların yüzde 50’sine aday olabiliyorsunuz. Zira TOKİ, ‘şehit aileleri, terör, harp ve vazife malullerine konut sayısının yüzde 5'i kadar’, ‘en az yüzde 40 engelli vatandaşlara konut sayısının yüzde 5'i kadar’, ‘emekli vatandaşlara konut sayısının yüzde 20'si kadar’, ‘genç vatandaşlara konut sayısının yüzde 20'si kadar’ kontenjan ayırıyor. Bu, toplam konutların yarısının, özel kategoriye giren yurttaşlar tarafından satın alınması demek. Üstelik bu yurttaşlar, kendi kategorilerinden olumlu sonuç alamazlarsa, bu kategorilere girmeyenler arasında yapılacak kura çekimine de katılabilecekler. Yani özel kategorilerden birine girmeyen, 30 yaşını geçmiş, hâlâ kira ödemekte ve ay sonunu getirmekte zorlanan milyonlarca kişiden biriyseniz, umutlanmanız için fazla sebep yok. 1992 DOĞUMLU OLMAK GENÇ OLMAYA YETMİYOR Peki kimler genç? TOKİ’nin buna cevabı, 18-30 yaş aralığındakiler. Fakat bu yıl 30 yaşını dolduran ya da dolduracak olan 1992 doğumluların hepsi genç kategorisine dahil değil. Genç olarak kabul edilmeniz için 14 Eylül 1992 tarihinden sonra doğmuş olmanız gerekiyor. TOKİ yılın tamamını değil, projeyi sitesinden duyurduğu tarihi baz alıyor. Bu da 13 Eylül 1992’de doğan bireylerin dahi genç kategorisinden sayılmasını engelliyor. BİR KURADAN FAZLASINA KATILMAK ZORUNDA KALABİLİRSİNİZ Üstelik ev sahibi olmak için tek kurada başarılı olmanız yetmeyebilir. TOKİ’nin internet sitesinde, ihale sonrası konut sayılarında azalma olması durumunda, ilk kurada belirlenen hak sahipleri arasında konut sayısı kadar hak sahibi belirleme kurası çekileceği kaydediliyor. Bu, ikinci kez kuraya tabi tutulmak demek. VE EKONOMİ: TAKSİTLER BAŞINIZI AĞRITABİLİR Gözden kaçırılmak istenen detaylar arasında en can alıcı olan kısım ise elbette projenin ekonomik boyutu. Erdoğan, 2+1’ler için 2880 liradan, 3+1’ler için ise 3187 liradan başlayan taksitlerle 240 ay (20 yıl) vadeyle ev sahibi olunabileceğini dile getirmişti. Ne var ki TOKİ’nin verdiği bilgide, bu taksitlerin sabit kalmayacağı gibi çok önemli bir bilgi mevcut. Buna göre 20 yıl boyunca ödenecek taksitler, yılda 2 kez yapılacak memur zammı artış oranı dikkate alınarak artırılacak. Örneğin başlangıçta 3187 lira (en ucuz 3+1) olan taksit, memur zammına gelecek dönem yüzde 25 zam gelmesi durumunda 4 bin lira civarında olacak. Yani taksitler, bankalardan çekilen konut kredilerinde olduğu gibi sabit kalmayacak ve maaşlara gelecek zamlarla birlikte zaman geçtikte toplam gelir içinde küçülmeyecek. Taksitlerin artması, evlere duyurulan bedelin çok üstünde meblağlar ödenmesini de beraberinde getirecek. Öte yandan asgari ücretli çalışanlara memur zammından az zam yapılması durumunda, arada oluşacak fark asgari ücretlinin gelirini eritecek. HEP TAKSİT YOK: YÜZDE 10’UNU PEŞİN VERECEKSİNİZ Bununla birlikte, toplam konut bedelinin yüzde 10’u da peşinat olarak yatırılmak zorunda. Yani asgari ücretliler ve yoksul kesimler için çıkarıldığı söylenen bu projede, 1 milyon liralık bir evi almak isteyen bir yurttaşın, 100 bin lira peşinat ödemesi gerekiyor. Projeye başvuru bedelinin de 500 lira olduğunu ekleyelim. HER ŞEY RAST GİDERSE İLK EVLER 2 YILA BİTECEK Erdoğan konuşmasında, 2023-2028 arasını kapsayan 5 yıllık süreçte 500 bin sosyal konut, 250 bin konut amaçlı arsa ve 50 bin işyeri yapmayı hedeflediklerini söyledi. İnşaatların yılbaşına kadar başlayacağını söyleyen Erdoğan, anahtar teslimlerinin ne zaman yapılacağına dair ise bilgi vermedi. TOKİ Başkanı Ömer Bulut, Erdoğan’ın özel bir toplantıda bunun daha önceye alınması talimatı verdiğini, bu doğrultuda ekim ayında temellerin atılacağını ifade etti. Bulut, 1,5-2 yılda binaları teslim edeceklerini savundu. Plana göre ilk etap konutların 50 bini İstanbul’da, 18 bini Ankara’da, 12 bin 500'ü İzmir’de, 10 bini Gaziantep’te, 8 bin 650'si Bursa’da, 7 bin 500'ü Konya’da ve 4 bin 500'ü de Kayseri’de inşa edilecek.