Muğla’nın Bodrum ilçesinde de sık sık seminer ve konferanslar vererek mantar üzerine geniş bilgiler aktaran Türkiye’nin ilk ve tek mantar uzmanı Mikolog 58 yaşındaki Jilber Barutçiyan mantar mevsimi nedeniyle dikkat edilmesi gereken konular ve mantarın önemini anlattı. Mantar türleri, mantarların yaşam biçimleri ve doğadaki önemleri,bulunduğu bölgeler, mantar toplama yöntemleri,zehirli ve zehirsiz mantarlar,zehirlenmede ilk müdahale, ülkemizde ve Avrupa’da mantar ticareti , besin değerleri ve mantarlar hakkındaki yanlış bilgileri anlatan Barutçiyan “Ülkemizde her yıl binlerce insan yağmurların başlaması ile Milli spor yapar gibi dağlara kırlara yayılıp mantar topluyor, birçok insan toplamasını,türünü, korunmasını bilmediği için zehirlenip hastanelik olurken ne yazık ki onlarca insanda can çekişerek ölüyor. Çünkü zehirli mantarlardan yiyenler bir- iki günde kesinlikle ölmüyor. Ne yazık ki intihar etmek isteyen bazı insanlar bile zehirli mantar yiyebiliyor, ancak unutmamak gerekir ki zehirli mantarların öldürme süreci 5-7 gün arasında, hatta yendikten 3 ay sonra ve 6 yıl sonra böbrek yetmezliğinden öldüren mantarlar var. Bu nedenle topladıkları mantarı yemeye niyetli olanların mantar türleri hakkında çok iyi bilgiye sahip olmaları zehirli ve zehirsiz mantarları ayırt edebilme bilgileri olması gerekir. Çünkü doğada 1 milyon tür mantar var, bunun sadece 180 bin türünün adı konulabildi, tanımlanabildi, ülkemizde ise 12 bin tür mantar bulunuyor, mantar yiyeyim derken hayatınız mantar olmasın” dedi. MANTAR TOPLANDIĞI GÜN YENMELİ Barutçiyan toplumda yaygın söylentilerin bilinenin aksine yanlış olduğunu belirterek hayvanlar yiyorsa mantar zehirsizdir, ağaçlarda çıkan mantar zehirsizdir, beyaz mantarlar öldürmez söylemlerinin doğru olmadığını belirterek “Bozulan mantarları almayınız, yemeyiniz, çürümüş mantarları toplamayınız, mantar toplandığı veya satın alındığı gün yenmeli, arazide toplayacaksanız naylon poşetlerde değil, tahta kasalarda veya sepetlerde toplamanız gerekir. Mantarı ellemekle koklamakla zehirlenme olmaz. Örneğin kuzugöbeği denilen mantarı pişirmeden yerseniz hastanelik olursunuz” sözlerini kullandı. MANTARI YİYİP ANİDEN ÖLMEYEN YAVAŞ YAVAŞ ZEHİRLENENLER VAR Türkiye’de mantarlarla ilgili yeterli doküman ve bilgi kaynağı bulunmadığını Barutçiyan “Avrupa’da her köyde, kulüpte mantarı çok iyi bilen uzmanlar bulunur, tüm üyeler topladıkları mantarı bu kişiye gösterir. Türkiye’de bilgisizlik yüzünden, zehirli mantarlar pazarlarda satılıyor. Her mantar 24 saatte öldürmez. Cortinarius Orellenus’ta ölüm bir ila beş ay arasında gerçekleşir. Küredağları’nda zehirli mantar toplayanları uyardığımda "Dedelerim de bunu yiyordu, kimse ölmedi" dediler. Ailelerinde böbrek yetmezliği yaşayan var mı, diye sorunca, "Bizim ailenin böbrekleri pek sağlam değil, çoğu böbrek yetmezliğinden ölür" cevabını aldım. Köylüler zehirli mantarları yiyip yiyip yavaş yavaş öldüklerinin farkında değillerdi” diye konuştu. TÜRKİYE MANTAR ZENGİNİ AMA FARKINDA DEĞİLİZ Mantarın ekonomik değeri yüksek ve ülkemizdede muazzam bir potansiyele sahip olunduğunu ancak bunun farkında olunmadığını ve yaklaşık 35 yıldır mantar araştırmalarının peşinde olduğunu belirten Barutçiyan “Sadece İsviçre’de iki bin civarında mantar kulübü var. İtalya, İspanya, Fransa’da federasyonları kuruldu. Türkiye gerçek bir yabani mantar cenneti ama farkında değiliz. İstanbul’un lüks restoranları İtalya’dan kurutulmuş kuzu göbeği getirtiyor. Bunların bir kısmı yarı fiyatına Türkiye’den gönderiliyor, İtalya’ya. Birini doğada görebilmek uğruna İsviçre’den Fransa’ya gittiğim mantarları, İstanbul çevresinde sepet dolusu topluyorum, ülkemiz yabani mantar zengini ancak biz bunun farkında değiliz. Değeri yüksek mantarlar çürümeye terk ediliyor, üzerinde geziniyoruz, farkında değiliz. En büyük eksiğimiz ülkemizde mantar konusunda yeterli uzman olmaması” diye konuştu. Mantarlar hakkında doğru bilinen YANLIŞLAR: “Böcek ya da hayvanlar yerse biz de yiyebiliriz” denir. Yanlış. Sincaplar ve böcekleri zehirli mantarlar etkilemez. Kültür mantarı zehirlemez diye bir şey yok. Eğer bayatsa diğer gıdalar gibi zehirler. Zehirli mantar hemen öldürmeyebilir. Böbrek yetmezliğine yol açarak beş ay sonra öldürebilir. Öldürücü bir mantara dokunmak zararlı değildir. Mantar öldürmediyse zehirli değildir diye bir şey yok. Öldürücü olan her mantar zehirlidir ama her zehirli mantar öldürücü değildir. Her zehirli mantarı pişirince zehri gitmez. Kimisi “Pişirirken suyun içine gümüş kaşık koyun, kararırsa iyidir, kararmazsa mantar kötüdür” der. Oysa öldürücü mantarı pişirirsiniz, gümüş kaşığa hiçbir şey olmaz. Mantarın sütü aksa da zehirli olabilir. “Beyaz mantarlar zehirli değildir” inancı yanlış. İlkbaharda zehirli mantar olmaz diye bir şey yok. Jilber Barutçiyan kimdir? Günümüzde dünyanın hiç bir yerinde Mikoloji kürsüsü bulunmamaktadır, bu nedenle Jilber Barutçiyan’da Mikoloji diplomasına bu nedenle sahip değildir. Sadece İsviçre Sağlık Bakanlığı’nın görevlendirmiş olduğu VAPKO isimli kuruluş, yaklaşık 50 yıldan bu yana mantar uzmanlığı kursları ve diploması vermektedir. Barutçiyan’da bu kurslara katılmış, 2006 senesinde uzmanlık sınıfını bitirmiş ve sınavları başarı ile vererek bu diplomayı almıştır. Bu diplomaya İsviçre dışında yaşayıpta sahip olan tek kişidir. Uzun araştırmalar ve çalışmaların ardından tekrar Türkiye’ye dönen Jilber Barutçiyan devamında ülkemizde bulunan mantar zenginliğini gözler önüne sermiştir. Ancak mantar hakkında bilimsel kaynakların yetersiz olması ve eğitimsizlik ve bilinçsizlik nedeni ile ölümle sonuçlanan zehirlenme vakalarının gözlemlemiş, daha sonra bu konu ile ilgili bir kitap yazmaya karar vermiştir. 2012 yılında ise Türkiye’nin mantarları isimli bir kitabın altına imzasını atmıştır. Türkiye’nin 4 bir yanında araştırmalarını sürdüren Jilber Barutçiyan, uzun yıllardır gazete, dergi, televizyon programları, konferans ve arazi çalışmaları ile mantarlarrı tanıtmakta ve bu konu üzerine eğitimler vermektedir. Yaklaşık 35 yıldır mantarlar üzerine çalışmalarını sürdüren Barutçiyan ayrıca bilgi birikimini amatör olarak mantar toplamak isteyen kişiler ile paylaşmakta onları bilinçlendirmektedir. Diğer bir yandan mantar merakı olan insanlar için Türkçe ve Fransızca kurslar vermektedir. Kurs ortalama 5 saat teori ve 1 günlük arazi çalışmalarından oluşmaktadır. Amacı ise mantar hakkında genel bilgiler vermenin yanı sıra, zehirlenme risklerini ortadan kaldırmak ve bir kaç çeşit lezzetli ve değerli mantarı tanımalarını sağlamak, doğa sevgisini arttırmaktır. Son olarak Jilber Barutçiyan’ın aslen nereli olduğu ve evli mi? medeni durumu gibi soruların cevaplarına henüz ulaşılamamıştır.