ABD Merkezli finans gazetesi Wall Street Journal, gelişmekte olan ülkelerin döviz rezervlerinin hızla eridiğini, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu kimi ülkelerin döviz ve borç krizi riski içinde bulunduğunu yazdı.
ABD doları geçtiğimiz haftalarda 20 yılın en yüksek seviyesine çıkarken bu durum merkez bankalarını para birimlerindeki değer kaybını durdurmak için rezervlerini boşaltmaya zorladı.
Habere göre gelişmekte olan piyasalar ABD doları ve diğer döviz stoklarını tüketirken bu durum dünyanın en kırılgan ekonomilerinde bir temerrüt dalgası riskini artırıyor. Döviz rezervlerindeki erimenin hızı ise 2008’den bu yana görülen en hızlı oran.
2008’DEN SONRA İLK
Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) alınan verilere göre, gelişmekte olan ülkelerin rezervleri bu yılın başından haziran ayına kadar 379 milyar dolar azaldı. JPMorgan’a göre Çin ve Körfez ülkelerinin büyük döviz varlıkları hariç tutulduğunda gelişmekte olan ülkelerin rezervleri 2008’den bu yana en büyük düşüşleri yaşıyor.
Dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları, para birimlerini yükselen ABD dolarına karşı savunmak, gıda ve yakıt ihtiyacını karşılamak için döviz rezervlerini kullanıyor. Çin, Hindistan ve Brezilya gibi gelişmekte olan ülkeler büyük döviz stoklarıyla fırtınaya karşı daha avantajlı bir mücadele verirken aralarında Türkiye’nin de olduğu kimi ülkelerde ise risk daha da büyük.
PAKİSTAN, MISIR, TÜRKİYE VE GANA RİSK ALTINDA
WSJ’nin analizine göre, mayıs ayında temerrüde düşen Sri Lanka yakıt ve diğer temel ithalatlar için ödemesi gereken dolar rezervinden yoksun. Öte yandan Nijerya’da da akut bir döviz sıkıntısı yaşanıyor. Ekonomistler, Pakistan, Mısır, Türkiye ve Gana’nın benzer şekilde bir döviz krizi riski altında oldukları görüşünde.
ABD Ticaret Temsilcisi’nin eski danışmanı Brad Setser konu ile ilgili değerlendirmesinde, “Birkaç önemli ülkede acil bir risk var. Bunlar yeterli rezervi olmayan ülkeler. Finansmana erişimlerini kaybettikleri için ve gıda ile enerji ithalatlarını karşılamak amacıyla rezervlerini kullanıyorlar. Bu durum biraz daha uzun sürerse döviz veya borç krizi riskiyle karşı karşıya kalırlar” dedi.
İngiliz varlık yönetim şirketi Jupiter Asset Management’ın gelişen piyasalar bölümde başkanlık görevini yürüten Alejandro Arevalo, bu yılın birçok gelişen piyasa ülkesi için büyük bir fırtına getirdiğini söyledi. Arevalo, “Sahra altı Afrika ülkeleri en büyük risk altında bulunan ülkeler çünkü bu ülkelerin çoğu düşük faizlere güveniyordu” dedi.
KISA VADELİ DIŞ BORÇ REKOR KIRMIŞTI
Son olarak TCMB'nin net uluslararası rezervleri 12 Ağustos ile sona eren haftada 15,68 milyar dolar olarak açıklanmıştı. Bankanın brüt döviz rezervleri ise 72 milyar 560 milyon dolar seviyesinde. Net rezervler Temmuz ayının başlarında 6,1 milyar dolar ile 2002'den bu yana en düşük seviyeyi görmüştü.
Merkez Bankası (TCMB) Haziran 2022 dönemine ait Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri'ne göre ise 2022 Haziran sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku 182,5 milyar dolarla rekor kırdı. Bu rakam mayısta 182,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmişti.
