Merkez bankaları, kredibilitelerini enflasyonla mücadele becerileri üzerine inşa etmek için onlarca yıl harcadı ve bu savaşı kaybetmek, modern para politikasının temellerini sarsabilir. ‘NE KADAR UZUN SÜRE KALIRSA…’ Avrupa Merkez Bankası Yönetim Kurulu Üyesi Isabel Schnabel, "Güveni yeniden kazanmak ve korumak, enflasyonu hızla hedefe geri getirmemizi gerektiriyor. Enflasyon ne kadar uzun süre yüksek kalırsa, halkın satın alma gücünü koruma konusundaki kararlılığımıza ve yeteneğimize olan güvenini kaybetme riski o kadar büyük olur" dedi. Schnabel, "Bir durgunluğa girsek bile, temelde politika yolumuza devam etmekten başka çok az seçeneğimiz var. Enflasyon beklentilerinde bir kırılma olsaydı, ekonomi üzerindeki etkisi daha da kötü olurdu" diye ekledi. ARZ ŞOKU YARATIYOR Enflasyon, dünyanın en büyük ekonomilerinin çoğunda, yarım yüzyıla yakın bir süredir görülmeyen bir düzeyde, çift haneli bir bölgeye yakın. Birincisi, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının bir fonksiyonu olan yüksek enerji fiyatları, para politikasının çok az etkisi olan bir arz şoku yaratıyor. Merkez bankası kontrolü dışında da hükümetlerin yaptığı çok miktarda harcama, sorunu daha da kötüleştiriyor. Jackson Hole'de sunulan bir çalışma, ABD enflasyonunun yarısının mali kaynaklı olduğunu ve FED’in hükümet işbirliği olmadan fiyatları kontrol edemeyeceklerini savunuyor. Son olarak, fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskıyı uzun süre sürdürecek yeni bir enflasyon rejimi kurulabilir. Küreselleşme, Rusya'nın savaşı nedeniyle ittifakların yeniden düzenlenmesi, demografik değişiklikler ve yükselen pazarlardaki daha pahalı üretim, arz kısıtlamalarını daha kalıcı hale getirebilir. ‘KÜRESEL EKONOMİ DEĞİŞİYOR’ Bank of International Settlements Başkanı Agustín Carstens, "Enflasyonu sınırlayan toplam arz rüzgarlarının çoğu ters rüzgara dönüşecek gibi göründüğünden, küresel ekonomi tarihi bir değişimin eşiğinde görünüyor. Öyleyse, enflasyonist baskılardaki son artış daha kalıcı olabilir" dedi. Tüm bunlar, FED’in şimdi yakalamaya çalıştığı Avrupa Merkez Bankası’nın öncülüğünde hızlı faiz artırımlarına ve önümüzdeki yıllarda yüksek oranlara işaret ediyor. TÜRKİYE ACI ÇEKİYOR Yüksek ABD faiz oranlarının acısı ülke ekonomisinin çok ötesine yansıyacak ve özellikle yüksek faiz oranlarının Powell'ın şu anda işaret ettiği kadar kalıcı olması durumunda, gelişmekte olan piyasaları sert bir şekilde vuracak. New York Üniversitesi Stern School of Business'tan Peter Blair Henry, "Şu anda Fed için kriz zamanı. Son 40 yılın güvenilirliği tehlikede, bu nedenle, gelişmekte olan dünyada ikincil hasar anlamına gelip gelmediği de dahil olmak üzere, ne olursa olsun enflasyonu düşürecekler" dedi. Birçok yükselen piyasa ülkesi dolar cinsinden borçlanıyor ve daha yüksek Fed oranları onları birçok cephede vurdu. Bu, borçlanma maliyetlerini yükseltir ve borç sürdürülebilirliği sorunlarını gündeme getirir. Aynı zamanda ABD piyasalarına likidite kanalize ederek gelişen piyasa risk primlerini artırarak borçlanmayı daha da zorlaştırıyor. Son olarak, dolar çoğu para birimine karşı güçlenmeye devam edecek ve gelişmekte olan piyasalarda ithal enflasyonu yukarı itecek. Çin ve Hindistan gibi daha büyük ülkeler iyi izole edilmiş gibi görünüyor, ancak Türkiye'den Arjantin'e kadar birçok küçük ülke açıkça acı çekiyor. TÜRKİYE’NİN KREDİ RİSKİ YÜKSEK S&P Global tarafından yapılan bir gözlem, şimdi Güney Afrika, Arjantin ve Türkiye'deki borç verenlerin fonlama riskinin yüksek veya çok yüksek olduğunu düşünüyor. Ayrıca, Çin, Hindistan ve Endonezya da dahil olmak üzere birçok ülkede finansal firmaların kredi riskinin yüksek veya aşırı yüksek olduğunu görüyor. Cornell Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olan Eswar Prasad, "FED’in faiz oranlarını artırması ve yüksek kalması durumunda Sri Lanka, Türkiye ve benzeri gibi birkaç sınır ekonomi sıkıntıya girecek. İki ila üç yıl boyunca işleri zorlaşacak. FED’in faizleri uzun süre yüksek tutacağı netleşirse, baskılar hızlanabilir" dedi. (Reuters)