Savaş ve yaptırım yorgunu Rus ekonomisinde alarm zilleri çalıyor.
Bloomberg'de dün yayımlanan "Savaş ekonomiyi zorlarken Rus bankaları borç krizinin gelmesinden korkuyor" başlıklı haberde, Rus ekonomisinde görünümün giderek kötüleştiğine işaret edildi.
Rus bankacılık yetkililerine dayandırılan haberde, önümüzdeki 12 ay içinde ülkede bir bankacılık krizinin yaşanması riskinin bulunduğu vurgulandı.
Bankalar, yüksek faiz oranları nedeniyle borçlarını ödeyemeyen kurumsal ve bireysel müşterilerin sayısındaki artışa dikkat çekerken, sorunlu kredi hacmindeki büyüme giderek daha fazla endişe yaratıyor.
Putin'i zorlayacak
Bankacılık sistemindeki gerilimler, Ukrayna’daki savaşı dördüncü yılında sürdüren Devlet Başkanı Vladimir Putin’in savaşın devamlılığını sağlama kapasitesine dair daha geniş soru işaretlerini gündeme getirebilir.
Bu durum, özellikle Ukrayna’nın ABD ve Avrupa’daki müttefiklerinin Rus finans sektörünü daha sert yaptırımlarla hedef alması halinde daha da belirginleşebilir. Avrupa Birliği şu anda daha fazla Rus bankasına yeni yaptırımlar uygulanmasını tartışıyor.
İngiltere, Fransa ve Almanya gibi ülkeler, ABD Başkanı Donald Trump’tan Rusya’ya yönelik yeni ve sert yaptırımlar uygulamasını istiyor. Ancak Trump şu ana kadar bu yönde adım atmadı.
Resmi rakamlar sorunu maskeliyor olabilir
Bazı yetkililer, resmi rakamların borç sorununun gerçek boyutunu maskeleyebileceğini belirtiyor.
Borçluların ödemeleri ertelemesi nedeniyle, gecikmiş ödemelere ilişkin kamu verileri ciddi bir sorun işareti vermese de, gerçekte çok daha fazla kredinin planlandığı gibi geri ödenmediği kaydediliyor. Bloomberg tarafından görülen büyük bir bankanın iç notunda bu duruma dikkat çekildi.
Bankalar, sorunlu kredilerin trilyonlarca rubleye ulaştığını tahmin ediyor ve artan riskleri yönetmek için adımlar atıyor. Bu durum, kredi daralmasının ilk işaretlerini veriyor.
Rus bankalarının kurumsal kredi portföyü 2025’in ilk iki ayında 1,5 trilyon ruble (19 milyar dolar) azaldıktan sonra yatay seyretti.
Gerilim açıklamalara yansıdı
Putin’in üst düzey yetkilileri arasındaki ekonomik risklere ilişkin gerilim, geçen hafta düzenlenen St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu’nda kamuoyuna yansıdı.
Ekonomi Bakanı Maksim Reşetnikov bir panel tartışmasında, “Resesyona sürüklenmenin eşiğindeyiz,” ifadelerini kullandı. Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina ise ekonominin gerekli bir soğuma yaşadığını savundu. Maliye Bakanı Anton Siluanov ise, “Şu anda soğuk bir dönemden geçiyoruz,” dedi.
Putin ise ertesi gün yaptığı konuşmada net bir mesaj vererek “Bazı uzmanlar durgunluk ve hatta resesyon risklerine işaret ediyor. Bu, elbette hiçbir koşulda izin verilemeyecek bir durumdur,” ifadelerini kullandı.
Ekonomiye destek verildi
ABD ve G7 ülkelerinin 2022’de Putin’in Ukrayna işgali emrini vermesinden bu yana uyguladığı benzeri görülmemiş yaptırımlar, şimdiye kadar Rus ekonomisini çökertemedi.
Hükümet, savunma sanayisine ve yaptırımlardan etkilenen işletmelere yönelik harcamaları büyük ölçüde artırarak bu süreci yönetmeye çalıştı.
Rus bankaları, 2024 yılında 3,8 trilyon ruble ile rekor kar açıklayarak bir önceki yıla göre yüzde 20 daha iyi bir sonuç elde etti.
Ancak, ordunun artan insan gücü talebi iş gücü sıkıntılarını artırdı, birçok Rus’un gelirini yükselten bir ücret sarmalına neden olurken aynı zamanda aşırı ısınan ekonomide enflasyonu yıllık bazda yüzde 10’un üzerine çıkardı. Bu oran, geçen hafta yüzde 9,5'e geriledi.
Üç yıl sonra ilk faiz indirimi
Rusya Merkez Bankası, ekim ayında politika faizini rekor seviye olan yüzde 21’e çıkararak artan enflasyona yanıt verdi.
Nabiullina, yaklaşık üç yıl aradan sonra bu ay politika faizini yüzde 20’ye indirerek yetkililerden ve işletmelerden gelen yüksek borçlanma maliyetlerinin büyümeyi durdurduğu ve şirketleri iflas riskiyle karşı karşıya bıraktığı şikayetlerine temkinli bir yanıt verdi.
Ekonomi geçen yıl yüzde 4,5 büyüme gösterirken, 2025’in ilk çeyreğinde yıllık büyüme keskin bir düşüşle yüzde 1,4’e geriledi.
Askeri- sanayi komplekste yavaşlama sinyali
Rusya’nın iki kanallı ekonomi yapısındaki sorunlar birikmeye devam ediyor. Askeri-sanayi kompleksi, savaşa yönelik büyük devlet harcamalarından fayda sağlarken, birçok özel sektör işletmesi yavaşlayan talep, artan maliyetler ve ihracat fiyatlarının düşmesiyle mücadele ediyor.
Yetkililere ve belgelere göre, özellikle inşaat ve sanayi sektörlerinde bir yavaşlama görülürken, Rus ekonomisinin askeri tarafında bile durgunluk belirtileri gözlenmeye başladı.
Sorun kredi seviyelerine ilişkin endişelerin kamuya yansıdığı bazı göstergeler de mevcut. Merkez Bankası’nın mayıs ayında yayımladığı bir raporda, “kurumsal kredilerde kredi riski ve yoğunlaşma riski” ile tüketici kredilerinde “kredi performansının bozulması” gibi “finansal sektörün kırılganlıkları” konusunda uyarıda bulunuldu. Rapora göre, Rusya’daki en büyük 78 şirketten 13’ü borçlarını ödeyemez duruma gelirken, bu sayı bir yıl öncesine kıyasla iki katına çıktı.
Kriz riski
Buna rağmen düzenleyici kurum, “bankacılık sektörünün genel olarak dirençli kaldığını” ve perakende kredilerdeki sorunlu kredi oranının, Rusya’nın 2014-2016’da Kırım’ı ilhak etmesi sonrası ilk yaptırımlarla karşılaştığı döneme kıyasla “kayda değer ölçüde düşük” olduğunu belirtti.
Rusya’nın ACRA derecelendirme ajansı ise Mayıs ayında yayımladığı bir raporda “kredi borç kalitesinde bozulma” uyarısı yaptı. Ajansa göre, yüksek faiz oranları nedeniyle kredi notu ciddi şekilde düşme riski taşıyan borçlular, bankacılık sektöründeki toplam sermayenin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyor.
Kremlin’e yakınlığıyla bilinen Makroekonomik Analiz ve Kısa Vadeli Tahmin Merkezi tarafından Mayıs ayında yayımlanan başka bir raporda, Nisan 2026’ya kadar “ılımlı bir sistemik bankacılık krizi olasılığı” bulunduğu belirtildi. Raporda, yeni kredi verme hacmindeki düşüş ve sorunlu kredi oranlarının daha da artması durumunda bu riskin yükselebileceği uyarısında bulunuldu.
