Metaverse son dönemlerde teknoloji şirketlerinin gözdesi olmaya başladı. Peki; Metaverse nedir, teknoloji şirketleri neden bu kadar çok yatırım yapıyor? METAVERSE'NIN GELECEĞİN TEKNOLOJİSİ BBC'de yer alan habere göre bazıları metaverse teknolojisinin internetin geleceği olduğunu düşünüyor. Hem dikkat çekiyor, hem de Mark Zuckerberg ve Epic Games CEO'su Tim Sweeney gibi teknolojinin önde gelen isimlerinin de yatırımlarını. Facebook, isim değişikliğiyle ilgili açıklamasında, çalıştığı alanlar sosyal medyadan sanal gerçekliğe kadar genişlerken Meta isminin şirketin yaptığı işlere dair daha kapsayıcı bir anlamı olduğu belirtilmişti. Zuckerberg de, "Zaman içinde metaverse şirketi olarak görüleceğimizi ve hem işlerimizi hem kimliğimizi gelecekte inşa edeceğimiz şeyin temeli olarak kullanabileceğimizi umuyorum" diye açıkladı değişimin nedenini. METAVERSE NEDİR? İlk bakışta Sanal Gerçeklik (Virtual Reality VR) teknolojisinin geliştirilmiş bir versiyonu olarak görülebilir ama bazıları metaverse teknolojisinin internetin geleceği olduğunu düşünüyor. Aslında birçokları, modern akıllı telefonlar 1980'lerin tıknaz cep telefonlarına kıyasla neyse, metaverse'in de sanal gerçeklik teknolojisi için o olduğuna inanıyor. Bilgisayar başında olmak yerine, kurgusal bir gerçeklik olan meteverse'de bütün dijital ortamların birbirlerine bağlandığı bir sanal dünyaya yalnızca kulaklık ve gözlükten oluşan ekipmanla girebilirsiniz. 3D BİR AVATARDA YARATMAK MÜMKÜN Çoğunlukla bilgisayar oyunları için kullanılan mevcut sanal gerçeklikten farklı olarak, metaverse ile girilen kurgusal evrende, iş yapabilir, oyun oynayabilir, sinema salonuna gidebilir veya sadece gezinebilirsiniz de. Birçokları, bu evrende kendinizin bir temsilcisi olan üç boyutlu bir (3D) avatar yaratıp onu kullanabileceğini tasavvur ediyor. Ama şimdilik bu yalnızca bir fikir olduğu için metaverse için üzerinde uzlaşılmış tek bir tanım METAVERSE NEDEN BU KADAR POPÜLER OLDU? Dijital dünyada ve arttırılmış gerçeklikte (augmented reality) her birkaç yılda bir bazı trendler ortaya çıkıyor ama genelde bunlar kısa bir süre sonra sönüyor. Ama bu aralar zengin yatırımcılar ve büyük teknoloji şirketleri arasında metaverse ile ilgili büyük bir heyecan var. Eğer denildiği gibi internetin geleceği olursa diye, hiç kimse geri kalmak istemiyor. Ayrıca özellikle bilgisayar oyunlarındaki VR (sanal gerçeklik) teknolojisinde kaydedilen gelişmeler ve cihazlar arası bağlanılabilirlik özelliğinin ihtiyaç duyulan seviyelere yaklaşmasıyla, ilk defa teknolojinin de bu sisteme uygun olduğu hissiyatı var. FACEBOOK NEDEN MUDAHİL OLDU? Adını 'Meta' olarak değiştiren Facebook metaverse inşasını en büyük önceliklerinden biri haline getirdi. Oculus setiyle şirket sanal gerçekliğe büyük yatırım yaptı ve bu setleri rakiplerine kıyasla daha ucuz hale getirdi. Bazı analistlere göre ucuz satış kararıyla zararı bile göze almış olabilir. Şirket, sosyal mekanlar ve gerçek dünyayla etkileşim kuranlar dahil, iş yerleri için de sanal gerçeklik (VR) uygulamaları geliştiriyor. Genelde rakiplerini satın almakla bilinen Facebook, metaverse teknolojinin "tek bir şirket tarafından bir gecede geliştirilemeyeceğini" iddia ettiği için işbirliği sözü verdi. Adını değiştirmeden önce Facebook, "duyarlı ve sorumluluklar çerçevesinde metaverse geliştirilmesine" yardımcı olması için kar amacı gütmeyen gruplara 50 milyon dolar yatırım yaptı. Ama şirket, gerçek metaverse fikrinin hayata geçmesinin en az 10 ila 15 yıl alacağını düşünüyor. METAVERSE TEKNOLOJİSİNE İLGİ DUYAN BAŞKA KİMLER VAR? Fortnite geliştiricisi Epic Games'in Başkanı Sweeney de uzun zamandır metaverse teknolojisiyle ilgili heveslerinden bahsediyordu. Çok oyunculu sanal oyunlar on yıllar boyunca interaktif dünyaları paylaştı. Bunlar metaverse sayılmıyor ama bazı fikirleri ortak. Fortnite son yıllarda ürün yelpazesini genişletip konserler ve marka etkinlikleri gibi faaliyetleri de kendi dijital dünyasına taşıdı. Örneğin Roblox, binlerce bireysel oyunun daha geniş bir ekosisteme bağlandığı bir platform. Diğer yandan 3D (3 boyutlu) geliştirme platformu Unity de "dijital ikizlere" -gerçek dünyanın dijital kopyalarına- yatırım yapıyor, grafik şirketi Nvidia da "Omniverse" adını verdiği, 3D sanal dünyaları birbirlerine bağlayan bir platform geliştiriyor. HER ŞEY BİLGİSAYAR OYUNLARI İÇİN Mİ TASARLANIYOR? Hayır. Her ne kadar metaverse teknolojinin ne olduğuyla ilgili birçok fikir ortaya atılsa da öngörülerin çoğu bu teknolojinin merkezinde toplumsal insan etkileşimi olacağı yönünde. Örneğin Facebook, Workplace adlı VR (sanal gerçeklik) uygulamasıyla ve Horizons adlı sosyal ortamla denemeler yapıyor. Her ikisi de kendi sanal avatar sistemlerini kullanıyor. Bir diğer sanal gerçeklik (VR) uygulaması VRChat. Bu uygulama tamamen sanal ortamda dolanmaya, chat yapmaya odaklı. Yeni ortamlar keşfedip yeni insanlarla tanışmanın dışında herhangi bir amacı ya da maksadı yok. Keşfedilmeyi bekleyen başka uygulamalar da olabilir. Sweeney, kısa bir süre önce Washington Post gazetesine verdiği röportajda, bir otomobil üreticisinin yeni model bir aracın reklamını yapabilmesi için "aracı test sürüşü için gerçek zamanlı, gerçek dünyaya bırakabileceği" bir dünya tasavvur ettiğini söylemişti. Belki de ileride internetten alış veriş yaptığınızda, önce dijital kıyafetleri üzerinizde deneyeceksiniz sonra da sipariş vermek için gerçek dünyaya döneceksiniz. BÖYLE BİR TEKNOLOJİ VAR MI? VR teknolojisi son yıllarda geliştirilmiş kulaklık ve gözlük setleriyle çok mesafe kat etti. Bu setlerde, oyuncuları sanal dünyada dolanırken kendi gözlerinizle 3 boyutlu olarak takip edebileceğiniz bir sistem de var. Bu setler giderek de yaygınlaşıyor. Oculus Quest 2VR oyun setleri 2020 yılında en çok talep gören Noel hediyelerinden biriydi. NFT'lere duyulan ilgideki artışla da dijital ürünlerde sahipliğe ilişkin güvenli yollar da keşfedilmiş oldu. Bu da sanal ekonominin işleyebileceğine işaret ediyor. Daha gelişmiş dijital dünyaların, daha iyi, daha istikrarlı ve daha güvenilir bağlantılara ihtiyacı olacak. Bu da 5G teknolojisinin yayılmasıyla sağlanabilir. Şimdilik her şey çok erken safhasında. Metaverse teknolojisinin gelişimi -gerçekleşirse tabii- gelecek on yıl içinde ve daha uzun süreler boyunca teknoloji devlerinin kendi aralarında girdikleri en büyük yarış olacak.