Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar Reuters'e verdiği demeçte, Erdoğan'ın yükselen enflasyona rağmen kredileri, ihracatı ve istihdamı artırmak için aylarca merkez bankasınızorladığını söyledi.23 Eylül'de banka, politika faizini beklenmedik bir şekilde 100 baz puan düşürerek yüzde 18'e indirdi ve lira, tüm zamanların en düşük seviyesine indi.
SON DARBE
Enflasyonun Türkiye gibi gelişmekte olan piyasaları benzersiz bir şekilde savunmasız bırakan küresel fiyat baskıları arasında yüzde 19'un üzerine çıkması göz önüne alındığında, bu hareketin merkez bankasının yıpranmış kredibilitesine son darbe olduğunu söyledi. Pazartesi günü yayınlanan verilere göre, tüketici fiyatları Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,6 arttı.
Röportajlarda, bazı Türk ekonomistleri, faiz indiriminin, 2023'ün ortalarında yapılması gereken seçimler öncesinde Türkleri ekonomik sıkıntıya daha da sürükleyecek ciddi bir hata olduğunu söyledi. Ankara'da Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölüm Başkanı Refet Gürkaynak, "Döviz kuru, ekonomik yönetişimin darmadağın olduğunu ortaya koyuyor" dedi.
‘’GEREKLİ BİR KARARDI’’
Yine de cumhurbaşkanlığına yakın bir yetkili, risklere ve kaçınılmaz eleştirilere rağmen faiz indiriminin buna değdiğini söyledi. İsminin açıklanmasını istemeyen kişi, "Bu karar ihracatı artırmak, istihdam yaratmak ve yeni yatırımların önünü açmak için gerekliydi. Olumsuz etkiler olabilir, ancak bu faydaları elde etmek için alınması gerekiyordu" dedi.
Kendisini faizin düşmanı olarak tanımlayan Erdoğan, Cuma günü enflasyonun tek haneli rakamlara düşeceğini söyledi, ancak faiz indirimi konusuna değinmedi. Hükümeti haksız uygulamalardan süpermarketleri sorumlu tutarken, Erdoğan Pazar günü ürünler için "uygun" fiyatlar sağlamak için ülke genelinde bin yeni market açma sözü verdi.
‘’YANLIŞ VARSAYIMLAR’’
Merkez bankası, enflasyonun geçici olması ve temel önlemin düşmesi ve ayrıca altı aylık politika faizinin dünyanın en yüksekleri arasında yüzde 19'da tutulmasının ardından borçlanmanın azalması nedeniyle gevşemeye ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
Ancak Türkiye'nin nispeten düşük yabancı rezervleri, ithalatı ve "gerçek" enflasyona göre yenilenmiş faiz oranının daha negatif hale gelmesi, TL için kırmızı ışık yandığını gösteriyor. Risklere ek olarak, liradaki değer kaybı da enflasyonu yükseltiyor.
Eski bir ABD Federal Rezerv Kurulu ekonomisti olan Gürkaynak, şirketlerin dış borcuyla birleştiğinde, ihracatın faiz indirimlerinden çok az fayda sağladığı, özel bankaların kredileri yeniden genişletmek yerine küçülmeyi tercih edeceği anlamına geldiğini söyledi.Gürkaynak, ‘’Politika değişikliği ekonomik aktiviteye yardımcı olacağı inancına dayanıyorsa yanlış varsayımlar var” dedi.
Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu Direktörü Selva Demiralp, Türkiye'nin "deneme yanılma" politikasının, Fed ve diğer büyük merkez bankalarının son enerji fiyatları şoku da dahil olmak üzere enflasyonu durdurmak için sıkılaştırma politikasına yöneldiği göz önüne alındığında pervasız olduğunu söyledi. Demiralp, "Dünyanın geri kalanı Fed'in yönlendirmesini doğru bir şekilde analiz etti. Ancak bu karar Türkiye ekonomisine büyük zarar verecek" dedi.
ERDOĞAN’IN İTİBARI ‘PASLANDI’
2018'deki bir para krizi ve daha küçük satışların ardından lira, beş yıl içinde değerinin üçte ikisini kaybetti ve çift haneli enflasyonla karşı karşıya kalan Türklerin kazançlarını bitirdi.
Bu, AK Parti'nin 19 yıldır güçlü ekonomik büyüme ve hane halkı zenginliğiyle ünlenen Erdoğan'ı endişelendirdi. Ancak bu itibar biraz paslandı.
Erdoğan, son üç merkez bankası başkanını politika farklılıkları nedeniyle görevinden aldıktan sonra merkez bankasına büyük ilgi gösteriyor. Haziran ayında, mevcut başkan Şahap Kavcıoğlu ile Ağustos'tan sonra faiz indiriminin gerekliliği hakkında konuştuğunu söylediğinde piyasalar alt üst olmuştu.
Bilkent İktisat Fakültesi Dekan Vekili Erinç Yeldan, AK Parti'nin seçimlerden önce "ne pahasına olursa olsun" yeni bir ekonomik büyüme hikayesi inşa etmeye çalıştığını söyledi ve "Bu çabaların sonucunun daha da güçlü bir istikrarsızlık ve derinleşen bir forex krizi olacağı açıktır" dedi.
