Türk Dünyası’nın Gönül Elçisi Seyfullah Türksoy’un kaleminden…


21 Mayıs 2025’te Ankara’da düzenlenen “Batı Azerbaycan’a Dönüş” konulu uluslararası konferans, sadece bir akademik ya da diplomatik buluşma değil; adaletin, hafızanın ve millet iradesinin haykırıldığı bir vicdan kürsüsüydü. 300’den fazla seçkin katılımcının izlediği konferans, Batı Azerbaycanlıların öz yurtlarına onurlu dönüş mücadelesinde tarihi bir kilometre taşı oldu.

Adaletin ve Hafızanın Çağrısı

Ankara Sheraton Hotel’de gerçekleşen bu anlamlı toplantı, Batı Azerbaycan Topluluğu ve Azerbaycan-Türkiye Evi öncülüğünde, iki kardeş devletin kalbi Ankara’da yapıldı. Konferansın ana teması, Ermenistan’dan zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların ata yurtlarına barışçıl ve güvenli bir şekilde dönüş hakkının uluslararası meşruiyetini vurgulamaktı.

İlham Aliyev’in Mesajı: “Uluslararası Hukuk Bizden Yana”

Konferansa gönderdiği mesajla katılımcılara hitap eden Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Batı Azerbaycanlıların meşru haklarını şu sözlerle savundu:

“Ata yurtlarına dönmek, her insanın en doğal hakkıdır. Batı Azerbaycanlı kardeşlerimizin öz topraklarına barışçıl dönüşü, Azerbaycan devletinin kararlılıkla takip ettiği bir davadır. Bu meselede uluslararası hukuk bizim yanımızdadır.”


Tenzile Rüstemhanlı: Duruşu Direniş, Sesi Vicdan

Konferansın ruhunu taşıyan en güçlü figürlerden biri, Azerbaycan-Türkiye Evi Başkanı ve Azerbaycan Milli Meclis Üyesi Dr. Tenzile Rüstemhanlı idi. Onun yıllara yayılan azimli mücadelesi, sadece bir sivil toplum faaliyetinden ibaret değil; aynı zamanda bir halkın hafızasını diri tutma çabasıdır.

Rüstemhanlı, duygusal ama bir o kadar da kararlı bir konuşmayla salona seslendi:

“Bizi yerimizden edenler, mezarlarımızı, evlerimizi, okullarımızı yok sayabilir. Ama bir milleti vatanından koparamazlar. Biz vatanımıza dönmekten asla vazgeçmeyeceğiz.”
25 yılı aşkın bir süredir milli meselelerdeki kararlı mücadelesiyle tanıdığım Tenzile Rüstemhanlı, son günlerin aktüel konusu Çaldıran savaşına da değinerek, “ Şah İsmail de, Yavuz Sultan Selim de Türk tarihinin büyük şahsiyetlerdir ve ikisi de bizimdir!” İfadeleriyle salondan büyük alkış aldı. 


Adalet Veliyev: Tarihin Şahitliği, Hukukun Gücü

Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı İdaresi’nin Siyasi Partiler ve Yasama İlişkileri Dairesi Başkanı Prof. Dr. Adalet Veliyev, konuşmasında Ermenistan’ın yürüttüğü etnik temizlik politikalarını arşiv belgeleriyle ortaya koydu.

“Bu bir trajedi değil; bu bir suçtur. Batı Azerbaycanlıların dönüşü, hem uluslararası hukukun hem de tarihi adaletin bir gereğidir.”

Veliyev’in konuşması, akademik derinliğiyle olduğu kadar vicdani vurgusuyla da konferansın hafızalara kazınan anlarından biri oldu.

Türkiye’den Güçlü Destek: Ala, Bilgin, Sırakaya, Ayrım

Türkiye’den katılan üst düzey devlet adamları Batı Azerbaycan davasına olan tam desteklerini vurguladılar:
    •    Efkan Ala: “Batı Azerbaycanlıların dönüşü, sadece Azerbaycan’ın değil, Türk milletinin ortak vicdan meselesidir.”
    •    Vedat Bilgin: “Sosyal adalet, ancak tarihî adaletle mümkündür. Bu dönüş, sosyolojik bir onarımdır.”
    •    Zafer Sırakaya: “Diaspora diplomasisi güçlü olursa dönüş de güçlü olur.”
    •    Şamil Ayrım: “Bu toplantı sadece tarih değil, gelecek yazıyor. Türkiye-Azerbaycan kardeşliği Batı Azerbaycan’da vücut bulacaktır.”

Akademik Ufuk: Ortaylı, Gündüz, Özgen, Atnur, Yeşilot, Abdullazade

Konferansa katılan kıymetli akademisyenler konuyu derinlemesine ele aldılar:
    •    Prof. Dr. İlber Ortaylı: “Zengezur’dan Revan’a kadar olan bölge Türk tarihinin canlı bir parçasıdır. Burada kaybedilen sadece toprak değil, hafızadır.”
    •    Prof. Dr. Tufan Gündüz: “Dönüş, sadece fiziksel değil; kültürel bir diriliştir.”
    •    Prof. Dr. Yüksel Özgen (TTK Başkanı): “Bu mesele tarih kurumlarının da vicdani görevidir.”
    •    Prof. Dr. Okan Yeşilot, Prof. Dr. İbrahim Ethem Atnur, Prof. Dr. Cavid Abdullazade, Prof. Dr. Yaşar Sarı, Prof. Dr. Muharrem Kılıç gibi birçok akademisyen, dönüş meselesine tarih, hukuk, insan hakları ve uluslararası ilişkiler perspektifinden katkılar sundular.

Toplantının Diğer Öne Çıkan İsimleri
    •    Aziz Alekberov: Batı Azerbaycan Topluluğu Başkanı ve Azerbaycan Milli Meclis Üyesi. Dönüşün siyasi zeminini net ifadelerle savundu.
    •    Zeynep Yıldız, Derya Yanık, Çiğdem Erdoğan gibi TBMM üyeleri kadın hakları, fırsat eşitliği ve insan hakları çerçevesinde meseleyi değerlendirdiler.

Bu Geri Dönüş Mücadelesi, Bir Halkın Yeniden Dirilişidir

Bu tarihi konferans, Batı Azerbaycan meselesinin artık sadece geçmişin değil, bugünün ve yarının meselesi olduğunu ortaya koydu. Katılımcılar sadece konuşmadı; aynı zamanda tarih yazdı.

Çünkü: Batı Azerbaycan bir toprak parçası değil; bir milletin yarım kalan duasıdır.

Toplantıyla ilgili bazı notlar : 
    •    300’ü aşkın seçkin davetli katıldı 
    •    Katılımcı Profili: Devlet adamları, milletvekilleri, hukukçular, tarihçiler, akademisyenler, STK liderleri
    •    Moderatörler: Prof. Dr. Kemal Çiçek, Çiğdem Erdoğan
.  Batı Azerbaycan’a Geri Dönüş ( Garbi Azerbaycan’a Gayıdış) konulu bu muhteşem buluşmada buluştuğumuz Türk Dünyası sevdalısı birkaç değerli ismi anmadan geçemeyeceğim. Azerbaycan Basın Konseyi üyesi, Yeniçağ Medya Başkanı Agil Alesger, her zaman olduğu gibi toplantının gizli kahramanlarından biriydi. 
Aynı şekilde Karabağ gazisi ve gazeteci Nahid 
Canbakishli de oradaydı. 
Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Reşad Memmedov,  tarihçi Hayrettin İvgin, MHP Genel Başkan Başdanışmanı Ruhi Ersoy, EkoAvrasya Vakfı Başkanı Hikmet Eren, Türk Dünyası Sivil Toplum İşbirliği Başkanı Kemal Kurnaz, Türk Dünyası Gençlik Vakfı Başkanı Ramazan İzol, milletvekilleri Orhan Erdem, Melahat İbrahimgızı, Ramil Hasanov, Zehranur Aydemir, Bakü eski Büyükelçisi Cahit Bağcı, Azerbaycan İşadamları Birliği Başkanı Elşan Guliyev, işadamı Abdullah Vugarlı, Azaflı Vakfı Başkanı Arzuman Azaflı, Azerbaycan Kerkük Evi Başkanı Melahat Gurbanova, Kars Ardahan Iğdır Serhatlılar Birliği Başkanı Yavuz Eğer ve çok sayıda dostumu bu önemli toplantıda görmenin mutluluğunu yaşadım. 
Benim açımdan toplantının bir güzel tarafı da, birbirinden değerli katılımcılara, duayen gazeteci Etibar Babayev ile birlikte yazdığımız Hatıralar Işığında Haydar Aliyev kitabını takdim etmek oldu. Büyük devlet adamı Haydar Aliyev’in aziz ruhunu bu toplantıda bir kez daha şad etmiş olduk.