Bağımsızlığını 1991 yılında ilan eden Kazakistan, çok etnili yapısı ve toplumsal çeşitliliğiyle Orta Asya’nın en dikkat çekici devletlerinden biridir. 20 milyonu aşkın nüfusa sahip bu geniş bozkır ülkesi, sadece Kazak halkının değil; Uygur, Özbek, Kırgız, Tatar, Ahıska Türkü, Rus, Alman, Koreli, Ukraynalı, Çeçen, Dungan ve daha birçok etnik topluluğun da ortak yurdu konumundadır. Bu büyük ülkede tüm etnik topluluklar huzur içinde yaşamakta ve ülkelerine karşı güçlü bir aidiyet duygusu hissetmektedirler.

Etnik Yapının Tarihi Arka Planı

Kazakistan’daki etnik çeşitliliğin temelleri sadece coğrafi konumdan değil, aynı zamanda Sovyetler Birliği döneminde yürütülen nüfus politikalarından da beslenmektedir. Stalin dönemindeki sürgünler ve zorunlu göçler, farklı etnik grupları Kazakistan’a taşımıştır. Örneğin Ahıska Türkleri 1944 yılında Gürcistan’dan sürülerek Kazakistan’a yerleştirilmiş, Volga Almanları ve Koreliler de benzer şekilde ülkeye getirilmiştir.

Bu tarihsel süreç, Kazakistan’ı çok uluslu bir devlet haline getirmiş ve bu durum hem sosyal barışı sağlama hem de ulusal birlik stratejileri geliştirme açısından özgün bir modelin oluşmasına neden olmuştur.

Kazakistan Halklar Asamblesi: Birlikte Yaşamanın Kurumsal İfadesi

1995 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in girişimiyle kurulan Kazakistan Halklar Asamblesi, ülkedeki etnik topluluklar arasında hoşgörü, karşılıklı anlayış ve istikrarı teşvik eden anayasal bir kurumdur. Amacı, devlet politikalarında etnik grupların sesi olmak, kültürel zenginliği korumak ve iç barışı pekiştirmektir. Asamblenin Başkanlığını Kazakistan Cumhurbaşkanı yapmaktadır ve yardımcısı ise her yıl farklı bir etnik yapıdan seçilmektedir. 2025 yılı itibariyle Asamble’de Cumhurbaşkanı Cömert Kasım Tokayev’in yardımcılığını bir Ahıska Türkü olan Resul Ahmedov yapmaktadır. Daha önce de DATÜB Başkanı Ziyatdin Kassanov’un bu görevi başarıyla yaptığını biliyoruz.

Asamblenin Temel Fonksiyonları:
• Danışma ve Temsil: Her etnik topluluğun kendi temsilcisi aracılığıyla Kazakistan Parlamentosu’na fikir sunması ve önerilerde bulunması sağlanır. Asamble, doğrudan Parlamento’da da temsil edilmektedir.
• Kültürel Çoğulculuk: Asamble bünyesindeki topluluklara ait dernekler, kültür merkezleri ve eğitim kurumları aracılığıyla dil, gelenek ve göreneklerin yaşatılması teşvik edilir.
• Toplumsal Uyum Politikaları: Irkçılık, ayrımcılık ve yabancı düşmanlığına karşı proaktif politikalar geliştirerek, sosyal çatışmaların önlenmesini sağlar.
• Ulusal Gün ve Etkinlikler: Her yıl düzenlenen “Halklar Birliği Günü” gibi etkinliklerle çok kültürlülük bir zenginlik olarak kutlanır.

Kardeş Toplulukların Varlığı ve Rolü

Kazakistan’daki Uygurlar, Özbekler, Kırgızlar ve Ahıskalı Türkler gibi kardeş topluluklar, hem kültürel yakınlıkları hem de tarihî bağları nedeniyle ülke içindeki sosyal bütünleşmeye daha doğal biçimde uyum sağlamışlardır. Bu topluluklar yalnızca kültürel değil, ekonomik ve siyasi sahalarda da aktif rol oynamakta, Kazakistan’ın çok sesli yapısını güçlendirmektedir.

Asamble’nin Bölgesel ve Küresel Önemi

Kazakistan Halklar Asamblesi modeli, yalnızca Kazakistan içi bir proje değil; aynı zamanda farklı etnik, dini ve kültürel grupların barış içinde bir arada yaşayabileceğini gösteren evrensel bir modeldir. Bu yönüyle Asamble, Birleşmiş Milletler ve UNESCO gibi uluslararası kuruluşlar tarafından da övgüyle anılmıştır.

Birlikte Yaşamanın Stratejik Kurumsallaşması

Kazakistan, etnik çeşitliliği bir çatışma sebebi değil; bir güç kaynağı olarak değerlendirme konusunda ciddi bir irade ortaya koymuştur. Kazakistan Halklar Asamblesi, bu iradenin somutlaşmış halidir. Farklılıkların ayrıştırıcı değil, birleştirici unsur olarak kurumsal düzeyde temsil edilmesi, Kazakistan’ı Orta Asya’nın en istikrarlı ülkelerinden biri haline getirmiştir. Bu model, diğer çok etnili toplumlara da ilham verecek niteliktedir.